DEREGEZEN KÖYÜ

İlk isminin Buban olduğu, Osmanlı döneminde Dergezen iken şimdiki telaffuzla Deregezen’e dönüşmüştür. Köy sakinlerinin 19 yy. da Kahramanmaraş’ın Pazarcık ilçesinde Deregezen adlı köyü oluşturdukları rivayeti bilinir. Pazarcıktaki köyün şimdiki ismi Memişkahya’dır. Deregezen ilk yerleşim yeri şimdiki yerleşim yerinin yaklaşık 2 km güneydoğusundadır. Deregezen iskân olunanlar Aşağı Atma aşiretine bağlıdırlar. Aşağı Atma aşireti Rişvan Aşiretinden kopmuştur. Tahmini 400–500 yıl önce Buban’a gelip yerleştiği (Buban=baba=babayla ilgili=baban) burada çiftçilik ve hayvancılıkla uğraştığıdır. Buban şu an yıkıntılarla harabe görünümdedir. Şimdiki Deregezen’in bulunduğu yerleşim yerine 1951-1952’de topluca gelinmiştir. Deregezen köyü civardaki köylerin merkezi konumundadır. Burada Malatya yolu bu merkezi özelliği kazandırmıştır. Deregezen Osmanlılar döneminde kervan yolunun geçiş güzergâhıdır. Sultan Murad Caddesi (4. Murad 1623–1640) Deregezen Malatya’ya 80 km Elazığ’a 70 km Arapgir’e 40 km Keban ilçesine 23 km Arguvan ilçesine 36 km dir. Deregezen düz-geniş coğrafi yapıya sahiptir. Ova görünümündedir. Kurak, kar yağışı azdır. Deregezen, Kazanç, Kaynak, Pacalı, Taşdelen, Esikli, Gebeli köyleriyle çevrilidir. Anazal, Deregezen, Esikli, Şerek dereleri Deregezen suyunu oluşturur. Köydeki kırmızı tepe toprağın renginden dolayı bu adı almıştır. Darboğaz, İskenderözü, Pamuklu kol gibi alanlarda tarım yapılır. Tarım susuzdur. Özellikle buğday, arpa, nohut, mercimek, fig, kavun, karpuz üretirler. Büyük küçükbaş hayvancılık kısmi olarak da arıcılık uğraş alanıdır. Deregezen 1980’de nüfus olarak 425 kişidir. 2000 sayımında 195 dir. Günümüzde ise 142 kişi dir. Geçim için daha çok Almanya ve İstanbul’a gidilmiştir. Köyün dışarıdakilerle birlikte toplam nüfusunun 2000 civarında olduğu tahmin edilir. İstanbul’daki Deregezenliler ticaret, esnaflık ve diğer sektörlerde çalışırlar. Köyde 60 kişi civarında emekli kişi görülür. Yazın okulların tatil olması havaların ısınması ile beraber dışarıdaki köylüler gelerek nüfusu 400 civarına taşırlar. Köyde Jandarma Karakolu, Sağlık Ocağı, bakkal, çay ocağı, berber, okul, değirmen, camii görülür. Deregezen’in merkezi köy olması nedeniyle 1960 lara kadar Salıpazarı adıyla burada alışveriş ve ihtiyaçlar karşılanırdı. “Biz dünyaya geldik, gördük, yaşadık Anladık ki ilk önce namaz, sonra çift sürmek” Şeklindeki sözleri Deregezenlilerin hayat felsefesini oluşturur. Maddi anlayıştan çok manevi değerlere ehemmiyet verilmesini ifade etmektedir. Kültürel olarak hala Dik, delocan, keçke, rişvan, nazike, tanzara, ağır halay oyunları sürdürülmektedir. Germerun, çalhafus, herle, kömbe, fırt gibi hayvani ve süt ürünlerine dayalı gıdaları yemek olarak görünür. Önceleri köyden eski halı tezgâhlarından farklı ebat ve motiflerde hakiki yünden yapılmış halılar dokunmaktaydı. Sağlık yönünde makbul olan bu halıların şimdilik dokuyacak kimse kalmaması bir kayıptır. Halının yanı sıra yün çoraplar, eldivenler, heybeler, keçeler, hırbalar da dokunur veya örülürdü. Önceleri köyde yel değirmeni de köye hizmet vermekteydi. Şuan yoktur. Köyde bilinen bazı yerler ise Gözübüyüklerin dutları, mağarası, koç mağara, darçal, tohuk mağarası özellik taşır. Köyde tanınanlar ise Gözübüyükler, Kızıltepeler, Altunpullar, Alkanlar, Çicekler, Toptaşlar, Akköseler, Kızılbakırlar, Özmenler, Erzenler. Köyün Arapgir istikametinde gölet projesi uygulamaya geçerse su köyün can damarı olacaktı. Sulu tarım köylünün farklı üretime geçişine imkân tanıyacak ekonomisine de önemli katkıda bulunacaktır. Arazinin düzlüğü ve çokluğu bu durumu köylü lehine döndürecektir. Yatılı Bölge İlköğretim okulunun bu bölgede açılacak olursa civar köyleri içinde çok önemlidir.